Mga Latin Words na Madalas Natin Marinig Tungkol sa Batas (Part 2)

Latin Terms na Madalas Gamitin sa Batas

Sa nakaraang [talakayan] ay natutuhan natin ang ibang mga karaniwang salitang Latin na ginagamit ng mga attorney natin in the Philippines, lalo na ng mga lawyer in Manila na alam na alam nating busing-busy sa paggamit ng ilan sa mga kataga. Ngayon ay tutuklas naman tayo ng tatlo pang mga Latin words na karaniwang mababasa o maririnig sa usapang batas.

Certiorari

Kapag ikaw ay nakasuhan at humarap ka sa paglilitis, kalaunan ay matatapos ang nasabing paglilitis at ang korte ay magpapataw ng kanilang desisyon. In case hindi ka sang ayon sa desisyon ay maaari kang mag-file for appeal kung saan ay diringgin ang kaso mo sa susunod na mataas na korte. Subalit, hindi na diringgin muli ng korte ang mga panayam ng mga testigo o titingnan muli ang presentation of evidence—ang kanilang titingnan na lamang ay questions of law (kung mali ang pasya ng naunang mas mababang korte o kung may mga considerations silang hindi na-review). Saan pumapasok ang certiorari? Writ of Certiorari ang tawag sa request ng higher court para sa lahat ng files & documents na ginamit sa naunang paglilitis. Imbes na dinggin muli ang kaso ay pag-aaralan na lang ng mas nakatataas ng korte ang mga documents & decision. Ang certiorari nga pala ay Latin phrase na ang kahulugan ay “to be apprised.”

Pro Bono

Pamilyar tayo sa pro bono dahil maaaring naririnig natin ito kadalasan bilang panumbas sa OTY or “Overtime Thank You”. Ang pro bono ay Latin phrase na nangangahulugang “for good”. Ito ay karaniwang ginagamit ng mga attorneys in the Philippines para sa mga cases na hindi afford ng victims, or suspects are legal representatives kaya libreng inihahandog ang serbisyo, ie: representing the client pro bono.

Habeas Corpus

Isang Latin phrase ang habeas corpus na halos lahat tayo ay pamilyar dahil tinatalakay ito sa Social Studies at, nitong May 2017 nga lamang ay nagdeklara ng Martial Law sa Marawi at, kasabay nito ay nasuspindi rin ang privileges of the writ of habeas corpus. Writ of habeas corpus supplies protection against being detained illegally or without a warrant; at kung ma-detain ka man, ang writ of habeas corpus rin ay nagbibigay kapasidad na i-challenge mo ang ginawang pag-detain. Ang pag-suspend sa writ of habeas corpus ay nangangahulugang maaari kang i-detain (hulihin, ikulong, itago) nang walang warrant. Habeas corpus is Latin for “have the body.” Kumbaga, kahit sino pang lawyer in Manila ang mayroon ka, wala silang magagawa kung na-detain ka habang suspended ang writ of habeas corpus.

Bonus: Men Rea

Men rea literally means “guilty mind”. Isa sa dalawang qualifiers ng isang krimen (kakambal ng actus reus or “guilty act”). Ginagamit ito sa mga kaso kung saan sinusubukang patunayan na ang krimen ay hindi accidentally nangyari—kung mapatunayan na ginawa ng suspect ang krimen nang may pagpaplano, at ang suspect ay nasa wastong pag-iisip at aware na mali ang gagawin niya, siya ay may guilty mind. Kung kaya’t ang mga taong may mental incapacities ay maaaring masabing walang men rea dahil wala silang mas mahusay na paraan para i-determine kung ano ang tama at mali.

Kaya kung sakaling mahuli mo ang jowa mong nangangaliwa at subukan niyang ipagtanggol ang sarili niya na parang isang mahusay na lawyer in Manila, higitan mo siya! Magpanggap ka rin na isang top attorney in the Philippines at sabihin mong “nakita ko ang FB chat niyong sinubukan niyong itago ‘yung relationship and therefore, mens rea is present.” Boom!

No comments

Powered by Blogger.